De druk op de geestelijke gezondheidszorg (GGZ) neemt toe door een groeiende zorgvraag, werkdruk en een tekort aan personeel. Tegelijkertijd verandert de sector, waarbij steeds meer aandacht uitgaat naar holistische zorg en preventie. Digitalisering biedt nieuwe kansen om zorg efficiënter te maken, terwijl het toenemende aantal zelfstandige professionals zowel flexibiliteit als uitdagingen met zich meebrengt. In dit artikel bekijken we hoe deze trends de toekomst van de GGZ beïnvloeden en wat er nodig is om de zorg toegankelijker en duurzamer te maken.
Werkdruk vraagt om nieuwe aanpak
In de GGZ is de druk enorm door een toenemende zorgvraag die niet volledig wordt opgevangen door de beschikbare capaciteit. Met meer mensen die psychische klachten ervaren, groeit ook de vraag naar zorg. Vooral in de basis-GGZ en bij praktijkondersteuners GGZ (POH-GGZ) zien we een sterke stijging van het aantal cliënten, terwijl de gespecialiseerde GGZ trager groeit. Dit komt bovenop een al flink personeelstekort, dat volgens prognoses van 4200 in 2022 naar 9300 in 2030 zal oplopen. De groei van zelfstandige professionals binnen de GGZ draagt bij aan de druk die op vaste medewerkers ligt.
De toenemende werkdruk zorgt voor langere wachtlijsten en vergroot de kans dat klachten verergeren voordat de behandeling kan beginnen. Dit maakt het verschil tussen de norm en de werkelijkheid in de zorgpraktijk steeds groter, wat bij zorgprofessionals kan leiden tot morele stress. Ondertussen verschuift de zorg meer richting een holistische benadering, waarbij de patiënt als geheel centraal staat. Cliënten krijgen meer regie over hun eigen behandeling, en samenwerking met andere domeinen in de maatschappij wordt steeds belangrijker.
De groeiende zorgvraag komt voor een groot deel door bredere maatschappelijke kwesties zoals prestatiedruk, bestaansonzekerheid en klimaatstress. Experts pleiten voor een structurele aanpak, waarbij meer nadruk wordt gelegd op het versterken van de veerkracht in de samenleving. Investeren in bestaanszekerheid, onderwijs en sociale ondersteuning zijn essentieel. De GGZ kan niet alle maatschappelijke problemen oplossen, maar kan wel effectiever functioneren als onderdeel van een groter netwerk van zorg en ondersteuning.
eConsult
Digitalisering speelt een steeds grotere rol binnen de GGZ en biedt tal van mogelijkheden om efficiënter te werken en de werkdruk te verlichten. E-health-oplossingen zoals apps, games en videobellen maken zorg op afstand toegankelijker, wat de trend van meer eigen regie voor de patiënt versterkt. Digitale platforms kunnen ook buiten reguliere consulten om ondersteuning bieden, waardoor patiënten niet altijd hoeven te wachten op een fysiek consult.
Daarnaast helpen technologieën zoals wearables en online vragenlijsten om zorg op maat te bieden. Toch blijven veel zorginstellingen achter wat betreft investering in digitalisering, omdat ze financieel weinig ruimte hebben.
Lees meer over eConsults bij Suppohrt in het volgende artikel:
Preventie en samenwerking met het sociale organisaties
Een focus op preventie en betere samenwerking met het sociaal domein is essentieel om de druk op de GGZ te verlichten. Veel psychische klachten zijn namelijk het gevolg van sociaal-maatschappelijke oorzaken zoals stress, eenzaamheid en financiële onzekerheid. Door al eerder in te grijpen, bijvoorbeeld met initiatieven als Welzijn op Recept waarbij patiënten naar welzijnscoaches worden doorverwezen in plaats van direct naar de GGZ, kan onnodige zorg worden voorkomen en de zelfredzaamheid van cliënten worden vergroot.
Een sterke samenwerking tussen GGZ-aanbieders, huisartsen, het sociaal domein en zorgverzekeraars is hierbij van cruciaal belang. Regionale projecten zoals de gecombineerde leefstijlinterventie (GLI) tonen aan dat integrale samenwerking een positief effect heeft op de zorgkwaliteit en toegankelijkheid. Dit vraagt om nieuwe financieringsmodellen die de samenwerking tussen sectoren mogelijk maken.
Door meer in te zetten op preventie en samenwerking kan de GGZ efficiënter omgaan met beschikbare capaciteit en tegelijkertijd bijdragen aan de mentale gezondheid van de samenleving.
Benieuwd naar onze kijk op preventie en samenwerkingen binnen het sociaal domein? Lees meer hierover in het volgende artikel:
Nieuwe bekostigingsmodellen
Om de GGZ toegankelijk en efficiënt te houden, is het belangrijk nieuwe bekostigingsmodellen te ontwikkelen die aansluiten op de praktijk. Het zorgprestatiemodel, dat in 2022 werd geïntroduceerd, biedt een transparanter systeem waarbij zorgaanbieders worden vergoed op basis van geleverde prestaties, zoals consulten en overnachtingen. Dit verlaagt administratieve lasten en maakt het declaratieproces helderder voor zowel zorgverleners als patiënten.
De toenemende zorgvraag vraagt om efficiëntere werkwijzen, en digitalisering speelt daarin een sleutelrol. Met de groeiende inzet van zzp’ers wordt flexibiliteit in bekostiging steeds belangrijker. Ook de vraag naar praktijkruimtes neemt toe, waarbij duurzaamheidseisen een rol spelen. Nieuwe financieringsmodellen moeten inspelen op deze ontwikkelingen om de GGZ toekomstbestendig te maken.
Toename van zelfstandige professionals
Een groeiend aantal zorgprofessionals in de GGZ kiest ervoor om als zelfstandige te werken. De combinatie van een krappe arbeidsmarkt en hoge werkdruk maakt het aantrekkelijker om meer regie over de eigen werkplek en agenda te hebben. Deze flexibiliteit biedt voordelen, maar roept ook uitdagingen op, zoals het waarborgen van zorgcontinuïteit.
Voor GGZ-instellingen betekent deze trend dat zij hun werkomgeving aantrekkelijker moeten maken om zorgprofessionals aan zich te binden. Investeren in scholing, werkdrukverlaging en het versterken van de employer branding kan helpen om personeel te behouden en de kwaliteit van zorg te waarborgen.
Diederik Bollen
Operationeel Directeur
Wil je hier meer over weten? Neem dan gerust contact met me op!
